Hervormde Gemeente

De kerk, in de huidige bouwkundig staat, is naar alle waarschijnlijkheid gebouwd in de 15e eeuw. Hij was gewijd aan de heilige Nicolaas en behoort tot de laat-gotische kerkbouw. Van 1928 tot 1930 heeft het kerkgebouw een grondige restauratie ondergaan. Uit die tijd dateren onder andere de vensters aan de noordzijde en het consistoriegebouwtje aan de zuidoostzijde. De laatste restauratie van kerk en toren duurde van november 1981 tot april 1984. Aan de hand van memoriestenen valt te achterhalen dat andere belangrijke restauraties hebben plaatsgevonden in 1713, 1752, 1837 en 1895.

In een nis in het koor is een zandstenen blok geplaatst, dat in 1964 door de toenmalige koster bij graafwerkzaamheden aan de zuidzijde van de kerk werd gevonden. De opschrift van het blok luidt: "Anno 1606, den 17 Mai, Johannes Mensynck, licentiatius und pastor in Heren gerustet. Clara Jaspers, den 1 Mai". Deze steen is voor de Hervormde gemeente te Onstwedde verbonden met een belangrijke gebeurtenis. Deze Johannes Mensynck is de pastoor geweest die in 1597 met zijn parochie uit de Rooms-katholieke kerk stapte en overging naar de "gereformeerde religie", de kerk van de Reformatie.

Na de Reformatie zijn de altaarsteen en het doopvont uit het kerkgebouw verwijderd. De altaarsteen ligt buiten. Het natuurstenen doopvont, dat tot de oudste van het noorden van ons land behoort, heeft dienst gedaan als drinkbak voor het vee en als slijpsteen voor gereedschap. Vanaf 1990 is het weer in ere hersteld en op een nieuwe voet in de kerk geplaatst, waar het weer dienst doet als doopvont. 

Het opvallendste deel van de kerk is de toren. Dit is één van de oudste torens van ons land en één van de drie Juffertorens die de provincie Groningen heeft gekend. De andere staat in Schildwolde. De Juffertoren van Holwierde is in 1855 afgebroken. De Juffertorens werden volledig van steen gebouwd, ook de spits. De Onstwedder Juffertoren dateert uit de 14e eeuw en is in Romaanse stijl gebouwd. De toren is dus eerder gebouwd dan de kerk en heeft oorspronkelijk los gestaan van de kerk. Ook heeft er een brede gracht met ophaalbrug rond het complex gelegen. Dit in verband met de vroegere functie als toevluchtsoord in moeilijke tijden. Ongeacht vanuit welke richting men het dorp Onstwedde nadert, de toren is zichtbaar. Een letterlijk en figuurlijk uitstekende wegwijzer naar Gods huis.