Kerstening van Westerwolde
De kerkelijke geschi
edenis in Onstwedde gaat in ieder geval terug tot aan het jaar 875. Er was toen al een (kleine) christelijke gemeenschap. Exacte gegevens uit die tijd ontbreken echter, omdat bij een brand de archiefstukken van de kerk van vóór circa 1700 verloren zijn gegaan. De kerstening van Westerwolde (streeknaam) waarin Onstwedde is gelegen, heeft plaatsgevonden vanuit Duitsland. Keizer Karel de Grote had het plan opgevat om een klooster te stichten in het stamgebied van de Saksen. De reden hiervoor was tweeledig. De bevordering van de eenheid in godsdienstig en cultureel opzicht enerzijds, en de bestuurbaarheid van dit gebied anderzijds. Onder zijn zoon, keizer Lodewijk de Vrome, wordt in het jaar 815 het klooster "Corbeia nova" (Nieuw Corbie) gesticht in Hethis.
Het Woord in Onstwedde
In het jaar 822 wordt de zetel verlegd naar het nabij gelegen Corvey. Dit houdt verband met het feit, dat de inmiddels zelfstandige abdij in dat jaar de nederzetting Huxori, inclusief landerijen, wordt toebedeeld. Huxori is het huidige Höxter bij de rivier de Weser in de deelstaat Nordrhein-Westfalen. In de 9e en 10e eeuw is Corvey één van de belangrijkste cultuurcentra van Noordwest-Europa. Vanuit Corvey werd ook zending bedreven naar Denemarken en Zweden. De omvangrijke bezittingen van Corvey maakten de kerstening van Noord-Duitsland mogelijk. Tot deze bezittingen behoorde ook de proosdij Meppen. Vanuit deze proosdij is de prediking van het evangelie in Westerwolde voortvarend ter hand genomen. Het is dan de periode 840 tot 850. De eerste houten dorpskerkjes worden gebouwd. Het eerste kerkje van Westerwolde heeft vermoedelijk in Onstwedde gestaan, naar alle waarschijnlijkheid op de plaats van het huidige kerkgebouw.
Onstwedde na de Reformatie
In 1594 wordt Westerwolde een generaliteitsland. Dit waren gebieden die in de tijd van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden onder direct bestuur van de Staten-Generaal vielen. Het waren voornamelijk Rooms-katholieke gebieden die in een later stadium van de Tachtigjarige Oorlog op Spanje veroverd waren. Feitelijk echter, wordt Westerwolde bestuurd door de stad Groningen. Wat de godsdienst betreft, wordt bepaald dat 'geen andere religie geëxerceert zal worden dan die gereformeerde'. Dit verklaart de overstap, die pastoor Johannes Mensingius in 1597 met zijn parochie maakte, vanuit de Rooms-katholieke kerk naar de kerk van de Reformatie. Blijkbaar werd hij tot dan gedoogd van hogerhand.
De Afscheiding
De doorgaans vage prediking in de kerken maakte dat meerdere predikanten de mening waren toegedaan dat de kerk haar gereformeerde belijdenis ontrouw was geworden. Zo ontstond de Afscheiding. De kerkenraad van Ulrum, met Hendrick de Cock als predikant, scheidde zich in 1834 af van de synodale kerk. Dominee H.P Scholte en anderen volgden dit voorbeeld. Aanvankelijk werd deze beweging niet door de regering erkend; De Cock werd gevangen gezet. Dit leverde de beweging alleen maar meer sympathie op. In Onstwedde is op 16 juli 1835 de Afgescheiden gemeente geïnstitueerd. Daarmee is ook in Onstwedde de Afscheiding een feit. In 1886 kent de Nederlands Hervormde Kerk tijdens de Doleantie een nieuwe afscheiding. Dit keer onder leiding van Abraham Kuyper, die predikant in Amsterdam was. Deze beweging verzette zich tegen de synodale inrichting van de kerk en de heersende belijdenisvrijheid. Uit deze afsplitsing en een (bijna volledige) samenvoeging met kerken die ontstaan waren in de Afscheiding uit 1834 ontstonden de Gereformeerde Kerken in Nederland. Op 6 augustus 1912 wordt in Onstwedde een Christelijk Gereformeerde Kerk gesticht; deze is voortgekomen uit de plaatselijke Gereformeerde Kerk.
Het heden
In de loop der tijd onstonden er dus drie kerken in Onstwedde. Zij bestaan tot op de dag van vandaag. Een ingrijpende gebeurtenis uit de recente geschiedenis kan niet onvermeld blijven. Dit betreft de fusie per 1 mei 2004 van de Nederlands Hervormde Kerk, Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. Zo is de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een feit geworden. Officïeel wordt overigens gesproken van vereniging, maar in zekere zin is er sprake van een hereniging. De Hervormde gemeente van Onstwedde heeft haar plaats in de PKN ingenomen in de wetenschap dat zij ronduit Hervormd kan blijven.